De nieuwe Pensioenwet is verre van consistent en zet de wereld op zijn
kop. Als een werknemer zelf wil beleggen wordt hij aan het handje genomen, maar
als het beleggen wordt overgelaten aan de experts loopt hij mogelijk een groot
risico.
|
|
|||
De verregaande aandacht in de nieuwe Pensioenwet
voor het beleggingsrisico is nogal eenzijdig en
wekt gemakkelijk een vals gevoel van veiligheid.
Voor de hoogte van het in te kopen pensioen zijn
andere risico’s die pensioenbeleggers lopen, zoals
het langlevenrisico en vooral het renterisico, minstens
zo belangrijk. Werknemers die denken met de nieuwe
zorgplicht wettelijk goed beschermd te zijn kunnen
dus bedrogen uitkomen.
Het kabinet vindt dat werknemers die deelnemen aan
een beschikbare premieregeling met individuele beleggingsvrijheid
hun pensioengeld niet volledig mogen vergokken door
al te risicovol beleggen. Pensioenuitvoerders krijgen
daarom de zorgplicht om grenzen te stellen aan de
beleggingsvrijheid, waarbij het risicoprofiel van
de beleggingsportefeuille defensiever moet worden
naarmate de pensioendatum nadert.
Veel pensioenfondsen en verzekeraars bieden nu al
dergelijke life cycle-verzekeringsproducten aan,
maar meestal hebben werknemers de keuze om daaraan
wel of niet mee te doen. Als een werknemer ook op
latere leeftijd risicovol wil beleggen is dat nu
nog mogelijk, maar straks niet meer. Pensioenuitvoerders
zullen ten minste eens per jaar moeten gaan toetsen
of de individuele portefeuille nog binnen de door
de uitvoerder gestelde grenzen valt.
Als gegeven de leeftijd van de werknemer de beleggingsmix
te offensief is, moet de pensioenuitvoerder ingrijpen.
Het risicoprofiel van de beleggingsmix moet dan
neerwaarts worden bijgesteld, desnoods tegen de
wil van de werknemer zelf in. Het gevolg daarvan
is de gedwongen verkoop van risicovolle beleggingen
zoals aandelen, in ruil voor beleggingen met een
lager risico zoals obligaties. Dat geldt ook als
de koers van de aandelen net aan de lage en die
van de obligaties net aan de hoge kant is. En de
werknemer draait ook nog eens op voor de transactiekosten.
Is dat bescherming van de pensioenbelegger? Petje
af voor de pensioenuitvoerder die dat uitgelegd
krijgt.
Over uitleggen gesproken. Pensioenuitvoerders moeten
werknemers die overwegen om vrijwillig mee te doen
aan een beschikbare premieregeling met beleggingsvrijheid
voortaan vooraf uitgebreid gaan voorlichten over
de beleggingsrisico’s. Dat moet gebeuren op een
soortgelijke wijze als nu al geldt voor vergelijkbare
producten uit de zogenaamde derde pijler, waarmee
de geïndividualiseerde pensioenarrangementen bedoeld
worden. Aan de hand van drie rendementsscenario’s
moet een indicatie worden gegeven van het te bereiken
kapitaal op de pensioendatum.
Bij alle aandacht voor het beleggingsrisico bij
individueel pensioen beleggen is het des te merkwaardiger
dat pensioenbeleggers in de verplichte collectieve
beschikbare premieregeling vogelvrij worden gelaten.
Werknemers die niets te kiezen hebben en wier pensioenspaargeld
wordt belegd door de pensioenuitvoerder delen in
het rendement en dus ook het risico van de collectieve
beleggingsportefeuille. Die beleggingsportefeuille
is afgestemd op enerzijds het risicoprofiel van
het totale deelnemersbestand en anderzijds de specifieke
doelstellingen van de pensioenuitvoerder, zoals
bijvoorbeeld het realiseren van een indexatieambitie.
Daardoor loopt het individu wel het grote beleggingsrisico
waarvan het kabinet vindt dat die bij individueel
beleggen niet gelopen mag worden. Om een voorbeeld
te geven: er zijn pensioenfondsen die het merendeel
van de activa in aandelen beleggen. Een klap op
de beurs deert een pensioenfonds als lange termijn
belegger niet direct. Het fonds is immers in staat
het beleggingsrisico uit te smeren over de generaties.
De werknemer die vlak voor zijn pensioendatum wordt
geconfronteerd met een daling va de beurskoersen
is evenwel de klos. Die kan voor zijn gereduceerde
pensioenspaarpotje ineens aanmerkelijk minder pensioen
inkopen. Een dergelijk scenario hebben we enkele
jaren geleden nog gezien, toen de beurs instortte.
Het is de wereld op zijn kop. Als een werknemer
zelf wil beleggen wordt hij aan het handje genomen,
maar als het beleggen wordt overgelaten aan de experts
loopt hij mogelijk een groot risico. Consistente
wetgeving bereik je alleen door heldere keuzes.
Of je accepteert dat deelnemers in een beschikbare
premieregeling beleggingsrisico lopen, of je regelt
bescherming, maar dan wel voor iedereen.
Mr Stefan Tabak is pensioenjurist bij adviesorganisatie
Watson Wyatt.
Lees ook:Beschikbarepremieregeling
Lees ook:Beschikbare-premieregeling onstuitbaar
Lees ook:Waar gaat de nieuwe Pensioenwet over?
Lees ook:Beleggen – of je nou wilt of niet
Lees ook:Opsporingsplan voor vergeten pensioenen