Fiscalisering van AOW werkt niet

Iedereen praat over de draagkracht van de rijke
ouderen. Maar let dan ook op de draagkracht van onze economie.

Het huidige AOW-debat is eenzijdig toegespitst op
herverdelen in plaats van op het vergroten van de nationale koek. De
betaalbaarheid van de oude dag krijgt terecht veel aandacht, omdat de
verhouding tussen gepensioneerden en werkenden de komende twintig jaar zal
verdubbelen van 20 procent tot meer dan 40 procent. Helaas beperkt het publieke
debat zich hoofdzakelijk tot het belasten van de AOW. Het vergrijzingsdebat is
daarmee gedegenereerd in Nederlands gemiezemuis over wie er wel of niet op
achteruit gaat.Terwijl iedereen de mond vol heeft over de draagkracht van
rijkere ouderen, blijft de draagkracht van de Nederlandse economie onbesproken.
Economisch gezien zou het moeten gaan over de vraag hoe we de ouderen van
morgen een beter perspectief kunnen bieden. Het gaat daarbij zowel om een
betekenisvolle plaats in de samenleving als om uitzicht op een goede
verzorging. Enkel een belastingverhoging voor de rijkere oudere werkt
contraproductief.

Om te belasten moet er wel eerst worden verdiend. Zonder de
drie opties van de ambtelijke Studiegroep Begrotingsruimte af te wachten heeft
de Partij van de Arbeid gekozen voor de variant waarbij de belastingvoet op het
pensioen van de rijkere oudere wordt opgetrokken tot die van de werkenden. Dit
heeft tot veel ophef geleid. PvdA-leider Wouter Bos probeert de schade nu te
beperken door te pleiten voor geleidelijke invoering en compensatiemaatregelen.

Dit klinkt mooi vanuit de optiek van verdelende
rechtvaardigheid. Maar zoals uit berekeningen van het Centraal Planbureau (CPB)
blijkt, leidt dit tot een behoorlijke achteruitgang voor een grote groep
ouderen. De rekening wordt betaald door de huidige gepensioneerden die geen
kant meer op kunnen en dus een gemakkelijke prooi vormen. De werkenden reageren
natuurlijk wel degelijk. Deze maatregel zal grotendeels weglekken door hogere
looneisen van jongeren die weten dat zij voor hun oude dag niet meer kunnen
vertrouwen op de overheid. Deze afwenteling op de private sector verslechtert
onze concurrentiepositie. De koek zal krimpen.

Onder het motto ‘Sparen voor later’ stelt de Studiegroep
Begrotingsruimte als tweede optie voor om het overheidstekort sterk te
reduceren. Dat biedt ruimte om later het AOW-tekort aan te vullen. Ook deze
optie zal niet werken. Ten eerste raakt de economie op deze manier onnodig
onderkoeld. Bovendien is dit macro-economisch gezien louter een
vestzak-broekzak operatie, voorzover de staatsschuld binnenslands wordt
aangehouden, waarvan onze economie niet zal groeien. Het fundamentele
macro-economische probleem is immers de arbeidsmarkt, waar een krimpende
beroepsbevolking de economie draaiende moet houden voor een stijgend aantal
gepensioneerden. De Nederlandse economie zal krimpen als we ons blijven blind
staren op sparen en verdelen en niet willen zien dat groei iedereen beter kan
maken.

Hoe kan een vergrijzende economie toch groeien zodat er
genoeg zal zijn voor oud én jong? Ook de PvdA onderkent, naast andere partijen
en sommige vakbonden, het belang van de derde optie van de Studiegroep: het
verhogen van de arbeidsmarktparticipatie. Meer werken is de enige manier om een
economie te laten groeien en het toenemende aantal ouderen te ondersteunen.
Twee maatregelen staan hiertoe ter beschikking: het verhogen van de
pensioengerechtigde leeftijd en het voorkomen van vervroegde uittreding. Het
verhogen van de pensioenleeftijd lijkt rechtvaardig nu we allemaal langer
leven. In plaats van debatteren over herverdelen van een krimpende koek, kunnen
we beter nadenken over manieren om ouderen niet vroegtijdig achter de geraniums
te laten belanden. Het middelloonstelsel is al een grote vooruitgang, waardoor
de arbeidskosten op latere leeftijd niet explosief stijgen. Ook zou
vroegtijdige herscholing van werknemers van middelbare leeftijd in fysiek zware
banen helpen. Demotie met behoud van senioriteit lijkt ons daarnaast een stuk
respectabeler dan de Russische roulette van de reorganisatie met als enig doel
om van dure ouderen af te komen. Herverdelen werkt niet, doorwerken wel!

Prof. dr I.J.M. Arnold, prof. dr H.R. Commandeur, dr S.G. van
der Lecq en prof. dr C.G. de Vries zijn verbonden aan de faculteit economie van
de Erasmus Universiteit Rotterdam en aan Nyenrode Business Universiteit.

Bron: Het Financieele Dagblad © 29-06-2006

Lees ook:De Unie kraakt AOW-plan
Lees ook:SER steunt Bos: laat ouderen meebetalen aan AOW
Lees ook:Alle beter betaalden moeten extra betalen voor AOW?
Lees ook:Overheid is toch verantwoordelijk voor de AOW?
Lees ook:’65-plussers moeten meebetalen aan vergrijzing’